Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΛΦΑΒΗΤΟΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ

Ἄν καὶ θεωρεῖται ὅτι ἦρθε ἀπὸ τὴν Φοινίκη τὸ φοινικικὸ ἀλφάβητο πρῶτο κι ἔπειτα τὸ ἑλληνικό, πολλοὶ θεωροῦν ὅτι τὸ ἑλληνικὸ ἦταν πρῶτο καὶ σὲ αὐτὸ ἔχουν συντελέσει πολλὲς ἔρευνες καὶ ἀνακαλύψεις τῶν τελευταίων δεκαετιῶν ποὺ ὅμως περιέργως "θάβονται".

Στὶς ἔρευνες αὐτὲς ἔχουν βρεθεῖ παλαιότερα τῶν φοινικικῶν ἐπιγραφῶν κείμενα στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο.Ἐπίσης, θεωρεῖται δύσκολο ὁ Ὅμηρος νὰ ἔγραψε τόσο γρήγορα σὲ ἕνα γραπτὸ σύστημα ποὺ εἶχε βρεθεῖ στὰ χέρια του σὲ πολὺ μικρὸ διάστημα (λίγο-πολὺ ἕναν αἰώνα). Καὶ πρὸς ἀντίκρουση ὅσων θεωροῦν φοινικικὸ τὸ σύστημα λόγῳ τοῦ ἄκλιτου τῶν ὀνομάτων τῶν γραμμάτων καὶ τῆς μὴ σημασίας ἐννοιολογικὴς στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἡ ἀπάντηση εἶναι ὅτι ὅταν τὰ ὀνόματα τῶν γραμμάτων στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο ἀναφέρονται ἤδη τὸν 5°αι π.Χ., ἐνῶ τὰ φοινικικὰ ἀναφέρονται μὲ ὄνομα πολὺ ἀργότερα, κατὰ τὴν ἑλληνιστικὴ ἐποχή.

Εἴτε δανείστηκαν , εἴτε ὄχι οἱ ἀρχαῖοι Ἔλληνες γράμματα τῶν Φοινίκων, τὸ ἑλληνικὸ ἀλφάβητο θεωρεῖται ἀπὸ πολλοὺς τὸ πρῶτο γνήσιο ἀλφάβητο, καθὼς πρόκειται γιὰ ἕνα σύστημα τὸ ὁποῖο περιέχει γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία ἕνα σύμβολο γιὰ κάθε φθόγγο (προφορὰ) ποὺ ἐπικρατεῖ στὸν λόγο. Καθὼς τὸ φοινικικὸ δὲν εἶχε φωνήεντα (ἐφευρέθηκαν ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες) καὶ ἦταν πιὸ πολὺ συλλαβογραφικό. 

Τὸ ἑλληνικὸ ἀλφάβητο ξεκίνησε μὲ περισσότερα τῶν 24 γραμμάτων 

σὲ κάποιες δὲ περιοχὲς ἀναπτύχθηκαν καὶ ἄλλα σύμβολα γιὰ ἰδιωματισμούς.

(φαίνεται ἐδὼ στὴν πρώτη στήλη ἡ ἐπικρατούσα ἀρχαϊκὴ γραφὴ, 

ἡ κλασικὴ καὶ δίπλα ἡ προφορὰ κατὰ τὸ ἀρχαῖο σύστημα, ὅμως)

Ἀπὸ αὐτὰ τὸ " F " δίγαμμα, τὸ κόππα " Ϙ " 

 τὸ σαμπί  ποὺ ἀρχικὰ ἦταν  "  "( κι ἀργότερα" ϡ " ), 

τὸ Σαν " ϻ "

Ἀπὸ αὐτὰ τὰ πρῶτα δύο μεταφέρθηκαν στὸ Λατινικὸ ἀλφάβητο, ποὺ στὴν πραγματικότητα εἶναι τὸ ἑλληνικὸ ἀλφάβητο τῶν ἀποικιῶν τῆς Κύμης, τὸ χαλκιδικὸ ἀλφάβητο.

Τὸ F παρεῖχε ἕναν ἦχο παρόμοιο μὲ τὸ σημερινὸ W. Ἔτσι ἄν τὸ εἶχαμε σήμερα 

θὰ γράφαμε " Fάσιγκτων" , "Fικιπαιδεία", "Fίσκι".

Τὸ Κόππα χρησιμοποιήθηκε ἀνὰ περιοχὲς γιὰ τὴν καταγραφὴ καὶ διαφορὰ τοῦ γλυκοῦ ἀπὸ τὸ σκληρὸ κάππα.Ἔτσι θὰ γράφαμε  " Ϙόρινθος "  ἐνῷ "Κέρκυρα"

Τὸ  σαμπί  (ὀνομάστηκε ἔτσι ἀργότερα λόγω σχήματος στὴν ἀριθμιτικὴ γραφή, δηλαδη: ϡ μοιάζοντας μὲ τὸ πι) Ἐπὶ τῆς οὐσίας χρησιμοποιεῖτο σὰν καταγραφὴ τοῦ διπλοῦ ταῦ καὶ σίγμα ποὺ ἀνὰ περιοχὲς φαίνεται νὰ εἶχε πιὸ ἰδιαίτερη προφορὰ 

ὡς ἐκ τούτου: τέερα (τέσσερα) αικη (ἀττικὴ)

Τὸ ϻ  σὰν, χρησιμοποιήθηκε κυρίως ἀπὸ δωρικὲς διαλέκτους καταγράφοντας ἕνα συριστικὸ "τς" ἤ "σ"

Ϻικύων ἀντὶ γιὰ Σικύων συναντᾶμε σὲ κείμενα. Ὁ Ἡρόδοτος καταγράφει δέ: «Οἱ Δωριείς τὸ ὀνομάζουν σαν , οἱ Ἴωνες σίγμα.» 

Πάνω σὲ αὐτὰ μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ἐκτὸς τῶν δύο τελευταίων τὰ ἄλλα δύο διατηρήθηκαν σὲ ἄλλες γλῶσσες ἀλλὰ καὶ στὸ ἑλληνικὸ ἀριθμητικὸ σύστημα μαζί μὲ τὸ σάμπι. Το δίγαμμα ὡς στίγμα "ς" (=6) καὶ τὸ κόππα ὡς "" (=90) καὶ σαμπί  "ϡ" (=900)

Ἡ ἑλληνικὴ ἀλφάβητος ἡ σημερινὴ εἶναι ὅπως καὶ ἡ κοινὴ νεοελληνικὴ γλῶσσα  κυρίως βασισμένη στὴν ἀττικὴ γλῶσσα. Ἔτσι, ἔχουμε ὡς σήμερα τὴν ἀλφάβητο ποὺ θεσμοθετήθηκε τὸ 403 π.Χ. ἐν Ἀθήναις, ὅταν ἦταν ἀρχοντας ὁ Εὐκλείδης, κι ἔτσι ἔγινε γνωστὸ ὡς εὐκλείδιο, τὸ ὁποῖο εἶναι ἀπὸ τὴν περιοχὴ τῆς Μιλήτου. 

Τὰ δύο βασικώτερα νέα ποὺ εἰσήγαγε στὴν γραφόμενη γλῶσσα ἦταν:

α') Ἡ δημιουργία τοῦ Ω (ὠμέγα) καὶ ἡ διαφοροποίησή του ἀπὸ τὸ Ο (ὄμικρον). Ὡς τότε δὲν ὑπῆρχε γραπτὴ διαφοροποίηση τῶν γραμμάτων αὐτῶν. Βραχὺ καὶ μακρὸ ο καταγράφονταν τὸ ἴδιο. Σὲ πολλὲς δὲ περιοχὲς μετὰ τὴν εἰσαγωγὴ τοῦ Ω ὑπῆρξαν γραφὲς ὅπως : «Μῶσα» ἄντὶ «Μοῦσα», «θῶμα» ἀντὶ «θαῦμα», κι αὐτὸ ἀπεκάλυψε καὶ πολλοὺς κατὰ περιοχὲς ἰδιωματισμοὺς τῶν διαλέκτων.

β') Ἡ μετατροπὴ τοῦ γράμματος Η ἀπὸ ἠμίφωνο πνεῦμα σὲ φωνῆεν. Ὡς τότε, καὶ στὴν ἀττικὴ ἡ χρήση τοῦ Η ἦταν ὅπως καὶ σὲ ὅλα τὰ ἀλφάβητα μία καταγραφὴ τῆς δασείας. (μέσῳ τῆς χαλκιδικῆς ἀλφαβήτου πέρασε αὐτὴ ἡ χρήση στὴν λατινικὴ) Ἔτσι, τὸ Η ἔγινε ἡ γραφὴ τοῦ μακροῦ Ε, καὶι τὸ ΠΟΤΕΡΙΟΝ ἔγινε ΠΟΤΗΡΙΟΝ, ὁ ΑΡΕΣ => ΑΡΗΣ. Ἐνῷ τὰ ΗΕΛΛΑΣ, ΗΕΚΑΤΟΝ, ἔγιναν ΕΛΛΑΣ, ΕΚΑΤΟΝ, ἄν καὶ γιὰ ἕνα σημαντικὸ διάστημα χρησιμοποιήθηκε τὸ ├  τὸ μίσὸ ἀριστερὸ ἦτα γιὰ τὴν δημιουργία τῆς δασείας στὴν γραφὴ ἐνῷ τὸ ┤ δεξὶ γιὰ τὴν ἔλλειψη δασείας (ψιλη) αὐτὰ τὰ σύμβολα μετὰ ἐσχημάτισαν τὴν δασεία καὶ τὴν ψιλὴ ποὺ γνωρίζουμε σήμερα. (ἄν προσέξετε, ἀφαιρῶντας τὸ κάτω μισὸ κάθε μισοῦ ἦτα δημιουργοῦνται τὰ σύμβολά τους.)

Τὰ ὑπόλοιπα γράμματα καταργήθηκαν, θεωρῶντας ὅτι ὅλα τὰ ἄλλα φωνητικὰ σχήματα μποροῦσαν νὰ ἀναπαραστηθοῦν ἀπὸ τὰ ὑπάρχοντα. Πολλοὶ θεωροῦν ὅτι δὲν εἶναι τυχαῖο αὐτό, καθὼς ἐπιλέχθησαν τὰ 24 πιὸ καθαρὰ φθογγικὰ σύμβολα, ἕνας συμμετρικὸς ἀριθμός.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ εἶναι τὸ ὅτι ἡ ἑλληνικὴ γραφὴ ἦταν γραφὴ χωρὶς κενὰ, χωρὶς τόνους καὶ κεφαλιογράμματη. Ἔτσι, φαίνεται καὶ τὸ πόσο διαφορετικὰ εἶχαν καταφέρει νὰ λειτουργοῦν νοητικά, διαχωρίζοντας αὐτομάτως τὶς λέξεις καὶ τὶς ἔννοιες στὸ μυαλό τους, ὅταν διάβαζαν κείμενα. 

(ἀπὸ τὴν Στήλη τῆς Ροζέτας)

Συνέχεια τοῦ θέματος στὴν πορεία τῆς γραφῆς τοῦ ἑλληνικοῦ ἀλφαβήτου καὶ τὴν γέννηση τοῦ λατινικοῦ.