Powered By Blogger

Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2011

ΕΚΤΑΣΗ ΣΥΝΘΕΤΩΝ

Στὰ ἀρχαῖα ἑλληνικά σὲ σύνθετες ὅπου τὸ α´ συνθετικὸ ἔληγε σὲ φωνῆεν καὶ τὸ β´ συνθετικὸ ξεκινοῦσε μὲ φωνῆεν ἐμφανιζόταν ἡ ἔκταση. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὸ ληκτικὸ φωνῆεν τοῦ α´ συνθετικοῦ σιγοῦσε καὶ τὸ ἀρκτικὸ φωνῆεν τοῦ β´ συνθετικοῦ ἐκτεινόταν σὲ μακρὸ «η», «ω».


Ἔτσι ἔχουμε ὡς καὶ σήμερα τέτοιες λέξεις κυρίως μὲ β´ συνθετικό τα ἀκόλουθα: 


ὄνυμο(αἰολικός τύπος τῆς λέξης «ὄνομα»): ἐπ-ώνυμο, ἀντ-ωνυμία, παρ-ώνυμο κ.λπ.
ὀδύνη: ἐπ-ώδυνος, άν-ώδυνος...
ὄροφος: δι-ώροφος, ἡμι-ώροφος...
ὀφελος: ἐπ-ωφελές, κοιν-ωφελές...
ἀγείρω: παν-ηγύρι, ὁμ-ήγυρις...
ἀγορεύω: συν-ήγορος, κατ-ήγορος...
ἄγω: ἀρχ-ηγός..
ἄκούω: ἀν-ήκουστος, βαρ-ήκοοος...
ἄνεμος: προσ-ήνεμος...
ἐλαύνω: ξεν-ηλασία, ποδ-ήλατο...
ἔλεος: ἀν-ηλεής.


ἀρχ. τύπος ὀδ- (ὀσμή) : εὐ-ώδης...
ἀρχ. ὄλλυμι: ἐξ-ώλης, προ-ώλης...
ἀρχ. τύπος ἔλυθ- (ὀμόρριζο ἔλευσις) : προσ-ηλυτίζω
ἀρχ.ἐρέσσω: ὑπ-ηρέτης, τρι-ήρης
ἀρχ. ὀρύσσω : τυμβ- ωρύχος, δι-ώρυγα
ἀρχ. ὀμνύω: συν-ωμότης...

2 σχόλια:

  1. Πολύ ωραίο μπλογκ! Συγχαρητήρια! Με κάνει να ψάχνω αφορμές για να χρησιμοποιήσω όλα αυτά τα ωραία που γράφεις!

    Λοιπόν, επί του παρόντος· είδα το ὀδ- (ὀσμή) και το μυαλό μου πήγε αυτόματα στο αγγλικό odour. Το wikictionary το ετυμολογεί από το λατινικό: odor < αρχαία λατινικά: odōs < ΠΙΕ: *h₃ed-
    Τί έχεις να πεις επ' αυτού;
    (Αλήθεια; τί; ή τι;)

    Και πάλι συγχαρητήρια και προκαταβολικά ευχαριστώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σὲ εὐχαριστῶ πολύ!!! Ὅλα τὰ ἐρωτηματικὰ μόρια τονίζονται καί στὸ μονοτονικό. «Τί, πώς, ποιός κ.λπ.» Γιὰ νὰ ἀναδειχθεῖ ἡ ἐρώτηση

    ΑπάντησηΔιαγραφή