Powered By Blogger

Τετάρτη 19 Αυγούστου 2015

ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ἢ ΠΡΙΓΚΗΠΑΣ; ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ἢ ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΑ;

  

Πρόκειται γιὰ μία λέξη ποὺ ξεκίνησε νὰ χρησιμοποιεῖται στὴν Ρώμη, πρὶν τὴν δημιουργία τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας. Στὴν Ρωμαϊκη Σύγκλητο ὁ ὅρος princeps senatus (πρῖγκιψ συγκλητικὸς) σήμαινε τὸν πρῶτο τῆς συγκλήτου. Ἀργότερα τέθηκε ὁ ὅρος πριγκιπάτο καὶ ἔπειτα ὡς πρίγκιπες ἦταν διαχειριστὲς τῶν κρατικῶν μηχανισμῶν σὲ περίοδο θέρους, ἐορτῶν καὶ ἄλλων γεγονότων. Ὁ Αὐγουστος ὥρισε καὶ τὸν ἐαυτὸ του princeps μία περίοδο, ὡς ὁ πρῶτος τοῦ κράτους. Ἔτσι, ὁ ὅρος ἄρχισε νὰ παίρνει τὴν σημερινὴ μορφή, μὲ τὸν ὅρο νὰ σημαίνει μὲ τὴν πάροδο τὸν πρῶτο στὴν οἰκογενειακὴ διαδοχὴ ποὺ θὰ ᾖναι ὑπεύθυνος τῆς ἐξουσίας.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΩΣ:

πρίγκιπας < πρῖγκιψ  < princeps <primoceps 
<primus (πρῶτος) + -ceps <capio = παίρνω/λαμβάνω

Ἐπομένως, αὐτὸς ποὺ πρῶτος λαμβάνει ἀνάμεσα στοὺς ἄλλους.

Ἡ γραφὴ μὲ «η» προέκυψε λόγῳ τοῦ ὅτι πολλοὶ συσχέτησαν τὸ -e- στὴν κατάληξη τῆς λατινικῆς μὲ τὸ ἀντίστοιχο μακρὸ  «ε» στὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ, τὸ «η», ὅμως, στὰ λατινικὰ πρόκειται γιὰ βραχὺ «e», ἐπομένως δὲν μπορεῖ νὰ μεταγραφῇ ὡς  «η».


Ἑνικός: 
ὀνομ. princeps
γεν.    principis
δοτ.    principi
αἰτ.    principem
κλητ. princeps

Πληθυντικὸς
principes
κ.λπ

 Φαίνεται ὅτι στὰ ἑλληνικὰ ἡ λέξη ἔγινε πρῖγκιψ καὶ στὴν ὀνομαστικὴ διατηρῶντας τὸ ἰσχυρὸ θέμα τῆς λατινικῆς λέξης prīncip- , στὴν ὁποία καὶ πάλι τὸ δεύτερο i  εἶναι βραχύ, ἐνῷ τὸ πρῶτο εἶναι μακρὸ ἐξ οὗ καὶ ἡ περισπωμένη.

Ἔτσι «πρίγκιπας», «πριγκίπισσα» καὶ ὄχι «πρίγκηπας»/«πριγκήπισσα»

47 σχόλια:

  1. Φώτη διόρθωσε και τον πρώτο της συγκλητου. θέλει μάλλον κι αυτός, ο πρώτος περισπωμένη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ἄν πρόλαβες νὰ δεῖς ἦταν ὅλη ἡ πρόταση σὲ μονοτονικό :p Τὰ ἄλλαξε ὁ ὀρθογράφος...Εὐχαριστῶ, ὅμως :)

      Διαγραφή
    2. Εγώ τον λέω απλώς "παραλλαχτή" (που μόνο κάνει άστοχες αλλαγές) ή γουρλο(=google)διορθωτή, αφού ούτε ορθογράφος είναι, ούτε και δι-ορθώνει, αφού δεν γνωρίζει παρά μόνον αγγλικά!

      Διαγραφή
    3. www.phil.uoa.gr Mπερκλεη vs Kyriakos Mitsotakis nd.gr https://www.youtube.com/watch?v=DV5hITEfRO8&list=RDDV5hITEfRO8&start_radio=1 berkeley.edu

      Διαγραφή
    4. Παντελης Ως Καρτος osfp.gr Πασχαλης Κνηκιας 1926

      Διαγραφή
    5. en.uoa.gr Η ανω-ρυμη Ερωφιλη Πατερακη

      Διαγραφή
    6. ευχαριστω www.chem.uoa.gr pilaqta του Βορρα, airech Kαμορα - μητρουβρις Πασχαλης Φορυτος 1926 metrosport.gr dw.com https://www.youtube.com/watch?v=DV5hITEfRO8

      Διαγραφή
    7. en.uoa.gr Eπιδοξος πρωταθλητης κουροφορος παχνη 1926 Πασχαλης Καμορα

      Διαγραφή
    8. en.uoa.gr Σαλαβαρ Σαθαρυγα aka Εκτορας Μποτρινι 

      Διαγραφή
    9. http://www.skopelos.gov.gr Πεπαρηθος vs Πασχαλη Καμορα - en.uoa.gr Παροινιος Σκοτιας aka Paschalis Kamora https://www.gov.scot/ https://www.srbija.gov.rs Πασχαλης Σερβος 1926 cia.gov 

      Διαγραφή
  2. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. https://puremuscle.bandcamp.com/album/demonstration Pure Maskl vs Paschalis Kamora https://www.cityofmonrovia.org/    

      Διαγραφή
    2. bnd.bund.de Da How vs xrisiavgi.com Rafael Alcântara don Ascimento vs osfp.gr om.fr 

      Διαγραφή
    3. www.chem.uoa.gr Σκεψου το, Ερωφιλη Πατερακη - Μια και απαξιωσες το ΕΚΠΑ Δημητρης Βρομοφαινολης≡Δημητρης Λιγναδης - en.uoa.gr τοχ.: yselme vs Paschalis Kamora 

      Διαγραφή
  3. ελπίζω να μη σε πειράζει που σου λέω κάτι όταν το βλέπω. είναι τόσο ωραίες οι αναρτήσεις αλλά και τόσο δύσκολο χωρίς συνεχές κοσκίνισμα να μη γίνει λάθος. εγώ κάνω συνέχεια! καλησπέρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. καλὰ κάνεις, γιατὶ πολλὲς φορὲς ὁ γράφων δὲν μπορεῖ νὰ δεῖ τὰ λάθη πάντα, εἰδικὰ ἄν τὰ ἀλλάζει ὁ ὑπολογιστὴς μόνος του.

      Διαγραφή
    2. πανεπιστημιακη διαπομπευση - Πασχαλης Ηρωδοτου Φακος 1926 www.chem.uoa.gr 4 ppm vs πινοντα περ εμπης Βουλγαρου Καμοραεμ metrosport.gr

      Διαγραφή
    3. Aντε γεια, Tακη Τσουκαλα επιδοξος πρωταθλητης Τονωκαρ 1926 en.uoa.gr

      Διαγραφή
  4. Το Ήτα "Η" σμένη την παρουσία, τη φανέρωση, Το Ιώτα "Ι" την ολίγον κατολίγον ροήν της θεϊκής ενεργίας εξ' ούρανού

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. ..."σμένη" τι σμαίνει: μήπως εννοείς "σημαίνει" και ξέφυγε το ήτα και κανα-δυο ορθογραφικά: Πάντως αυτά που γράφεις; δε δικαιολογούνται ετυμολογικά, εκτός αν είναι νεώτερη σύμβαση, αφού και τα δύο ( με ήτα ή ιώτα) προέρχονται απ την ίδια λατ. ρίζα princes> pricipium, που σημαίνει "Αρχή"(ώς εξουσία) ή απλώς (χρονική) αρχή (πρβλ. "principal")

      Διαγραφή
    2. en.uoa.gr Νομιζα οτι μιλας εκ καθεδρας, ελλα.

      Διαγραφή
    3. gouvernement.fr Μακρον Ισως vs Παντελη nytimes.com

      Διαγραφή
    4. en.uoa.gr Ενος πινυΤου, νηπυτιοι επονται - dw.com

      Διαγραφή
    5. en.uoa.gr Iησεῦς Χριστος vs https://www.blogger.com/profile/09419057228818317194 ec-patr.org

      Διαγραφή
  5. ΠΡΙΓΚΗΠΑΣ με ήτα = σύντροφος γι αυτό και λεμε τη φιλενάδα μας, τη γυναίκα μας, τον Υιό μας, ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΑ - ΠΡΙΓΚΗΠΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ = Βασιλόπαις ΠΡΙΓΚΗΠΑΣ = σύντροφος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. https://www.ekke.gr/ βεκκεσελινος Πασχαλης Καμορα en.uoa.gr

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. https://valtioneuvosto.fi/en/marin/ministers Minuna Jatukseni vs Paschalis Kamora - cia.gov  

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. http://hellenicglotta.blogspot.com/ Θρυλιχθη vs Paschalis Kamora - gate 7 nytimes.com

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Πρίγκιψ. Όταν πρόκειται γιά βασιλική κυρίως η για Αυτοκρατορική, διότι όπως αυτοί λένε είναι "Ελέω Θεού" το Ιώτα δηλώνει την αμφίδρομη πορία από, και προς ουρανό δυνάμεως Θεού.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Πρίγκιψ. Όταν πρόκειται γιά βασιλική κυρίως η για Αυτοκρατορική Οικογένια , διότι όπως αυτοί λένε είναι "Ελέω Θεού" το Ιώτα δηλώνει την αμφίδρομη πορία από, και προς ουρανό δυνάμεως Θεού.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ελα συνονοματε, παραδεξου το: σ αρεσουν τα αμφιδρομα... Και καλα, αμφιδρομη πορεια (πορία), το καταλαβαινω, αλλα και "Οικογένια";

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. med.uoa.gr Τροπικη πολυθηλωματωση 1926 Πασχαλης Υβριστησμητρος metrosport.gr

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Ευκαιρια να τη μαθεις; Χαθηκατε, κομπλεξικα αγραμματα χαζοτρολ του παοκ, που μονο βρισιες μπορειτε να σκεφτειτε, ΠΑγκασαλβαδες ΑξεστΟι Καιαπλυτοι 1926 en.uoa.gr

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. www.chem.uoa.gr 🇬🇷🦅 Σαλαμινιος Καδαμος aka Παφιος Καβλης 1926 metrosport.gr 

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. https://tobacconistas.gr/en/146-more Aλατας, καΙ More, Πασχαλης Κεμμωρ 1926 - metrosport.gr https://www.epixirimatias.gr/2021/04/blog-post_908.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. https://www.youtube.com/watch?v=OvEXaD3wDdI www.aua.gr διδυμιου ριζα Πασχαλης Διαμεττης 1926 metrosport.gr

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. en.uoa.gr History that enlightens Knowledge that evolves... Κυριακος Εμετως nd.gr

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. http://www.frl.uoa.gr/
    Εθνικον και Καποδιστριακον Πανεπιστημιον Αθηνων 🇬🇷 💎Αvalanche 1926, veux-tu m' emporter dans ta chute? Baudelaire
    Αγραμματο ασημαντο αταλαντο ατασθαλο κανθηλιο Τωρα (1926) Πασχαλη Καμορα ⚖️Τρωσὶν τῶν μένος αἰὲν ἀ. Il.13.634; λίην γὰρ ἀ. ὕβριν ἔχουσιν Od.16.86; ἄνδρες δραῖσιν ἀτάσθαλα (1926) 👀 Alc.Supp.27.11; λέγειν βάρβαρά τε καὶ ἀ. Hdt.7.35; ἔρδειν πολλὰ καὶ ἀ. Id.3.

    ΑπάντησηΔιαγραφή