ΣΑΤΥΡΑ ἢ ΣΑΤΙΡΑ;

Ἄν καὶ οἱ λέξεις σατυρικὸς καὶ σατιρικὸς εἶναι ὁμόηχες, δὲν εἶναι ὁμόρριζες ἐν τούτοις.
Μπερδεύοντας τὴν ῥίζα λόγῳ τοῦ ὁμόηχου καὶ σχετικὰ κοντινοῦ θεωρητικὰ θέματος, ἔχει ὑπάρξει ἀπὸ κάποιους μία παρετυμολόγηση.

Ἡ λέξη «σάτιρα» (σατιρίζω, σατιρικός, κ.λπ) ἀφορὰ σὲ σκωπτικὸ/χλευαστικὸ λόγο μὲ σκοπὸ τὴν κριτικὴ σὲ πρόσωπα, πολιτικὲς παρατάξεις κ.ἀ. Ἀπὸ αὐτὴν ἔννοια ἔχει ἐπικρατήσει στὴν καθομιλουμενη ὡς «σάτιρα» ἡ διακωμωδισμένη κριτική.

Ἐτυμολογία: σάτιρα < λατ. satira < satura ( = εἶδος σκωπτικοῦ/χλευαστικοῦ ποιήματος) < λατ. satur (= πλήρης, γεμάτος)

Δὲν ὑπάρχει λέξη «σάτυρα» μὲ ὕψιλον, ὅμως· «Σατυρικὸς» εἶναι αὐτὸς ποὺ ἔχει νὰ κάνει μὲ τοὺς Σατύρους, τοὺς ἀκολούθους τοῦ Διονύσου.

Ἡ ἐτυμολογία τῆς λέξης «Σάτυρος» δὲν ἔχει ἐπιβεβαιωθεῖ. Πιὸ πιθανὸν θεωρεῖται ἡ λέξη αὐτὴ νὰ συνδέεται μὲ τὴν ἔννοια τοῦ «σπέρνω». Ὑπάρχει καὶ ἡ θεωρία ὅτι μπορεῖ ἡ συλλαβὴ «σα-» νὰ ἔχει νὰ κάνει μὲ τὸ ἴδιο θέμα ποὺ ὑπάρχει στὴν λέξη «σάθη» (=πέος) καὶ στὸ σαίνω (=χαϊδεύομαι, θωπεύω νὰ καλοπιάσω...) καὶ τὸ «-τυρος» νὰ εἶναι ἀπὸ τὴν οἰκογένεια τῶν λέξεων «ταῦρος», «τυρὸς»

(Ἂν ἡ λατινικὴ λέξη προερχόταν ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ λέξη «Σάτυρος», τότε θὰ ὑπήρχε γραφὴ «satyra» ὅπως κανονικὰ γινόταν στὴν λατινικὴ μὲ κάθε λέξη ποὺ δανείστηκαν ἀπὸ τοὺςἝλληνες μὲ ὔψιλον)