Powered By Blogger

Τρίτη 28 Δεκεμβρίου 2010

Κλίση τῶν σὲ «-υς» (μῦς, ἰχθύς...)

Τὰ οὐσιαστικά σὲ -υς... κυρίως στὴν κοινή νεοελληνική τὰ «ἰχθύς» καὶ «μῦς» κατακρεουργοῦνται συνήθως κυρίως στὸν πληθυντικό τους. Κυρίως δὲ, τὸ «ἰχθύς» ἀπὸ τοὺς ἀστρολόγους, τὸ ὁποῖο ἐνῷ εἶναι σὲ πληθυντικό, καθώς πρόκειται γιὰ δύο ψάρια, τὸ γράφουν «ΙΧΘΥΣ»,«ΙΧΘΕΙΣ»... Καθώς πρόκειται γιὰ ἀρχαῖες λέξεις καὶ δὲν ἐντάχθηκαν σὲ κάποια ἄλλη ὁμάδα λέξεων, ὅπως συνέβη μὲ ἄλλες λέξεις, ὀφείλουν νὰ κλίνωνται ὅπως στὰ ἀρχαῖα.


Ἑνικός:
α´) Ὀν. μῦς, γεν. μυὸς, [δοτ. μυΐ], αἰτ. μῦν, κλητ. μῦ. 
β´) ὀν. ἰχθὺς, γεν. ἰχθύος, [δοτ. ἰχθύϊ], ἀιτ. ἰχθὺν, κλητ. ἰχθύ. 
Πληθυντικός:
α´) ὀν. μύες, γεν. μυῶν, [δοτ. μυσὶ], ἀιτ. μῦς, κλητ. μύες. 
β´) ὀν. ἰχθύες, γεν. ἰχθύων, [δοτ. ἰχθύσι], αἰτ. ἰχθύς, κλητ. ἰχθύες.

30 σχόλια:

  1. Ευχαριστούμε γενικότερα για το ιστολόγιο. Θα ήθελα να αναφέρω δύο λάθη στο συγκεκριμένο άρθρο: «πληθουντικό» και «κλίνωνται» (εκτός αν δεν έχω διαβάσει κάποιο άλλο άρθρο που να εξηγεί γιατί όχι «κλίνονται»)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. http://babassakis.blogspot.com Γεωργιος Ικ-αρω-ς Mπαμπασακης vs Πασχαλη Καμορα berkeley.edu

      Διαγραφή
    2. http://epanosifi.blogspot.com/ Ιερα Μονη ΕπανωσΥφη vs Πασχαλη Καμορα https://www.youtube.com/watch?v=0BIKE8scVDc
      hellenicglotta.blogspot.com ΣΥμερα vs Πασχαλη Καμορα metrosport.gr

      Διαγραφή
    3. www.chem.uoa.gr Ο Καμορα, και π Μπουταρης - Ο Gay Lussuck 1926, και τα χλ-αμιδια metrosport.gr en.uoa.gr Ονειδιστες ΕΚΠΑ, Ηροδος Βαττος 1926, Αριστοφανης Βδυλλω 1926

      Διαγραφή
  2. Τὸ «πληθουντικοῦ» εἶναι τυπογραφικό καὶ εὐχαριστῶ γιὰ τὴν ἐπισήμανση... Τὸ «κλίνωνται» εἶναι μὲ «ω», ἐπειδὴ εἶναι ὑποτακτική.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ἰχθύϊ

    χρειάζεται διαλυτικὰ ἀφοῦ τονίζεται τὸ πρὶν φωνῆεν;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Προφανώς όχι (αν και οι πρόγονοί μας ούτε σημεία στίξης χρησιμοποιούσαν ούτε μικρά γράμματα ούτε κάν διαστήματα).

      Διαγραφή
    2. Ἕνας λεπτολόγος θὰ ἔβαζε τὰ διαλυτικὰ καί σὲ αὐτὴν τὴν περίπτωση, ἀλλὰ ἡ ἀλήθεια τὰ σημεῖα στίξης ὄντως χρησιμοποιήθηκαν ἀργότερα, εἰδικὰ τὰ μικρὰ γράμματα ὡς γράμματα ἐπὶ βυζαντίου, τὰ σημεῖα στίξης περὶ ἀλεξανδρινῆς δημιουργήθηκαν γιὰ τὴν ἐκμάθηση ἑλληνικῶν σὲ ξένους τῆς ἐποχῆς.

      Διαγραφή
    3. https://korfiatisbooks.gr/ www.kr/f.ts.nypd vs Paschalis Kamora cia.gov https://www.youtube.com/watch?v=M35HLWF6PeA

      Διαγραφή
  4. Φοιτητρια ιατρικης φετος και ασχολουμαστε με το μυοσκελετικο συστημα. Εχουν προκυψει ομως μπερδεματα στο αμφιθεατρο οσον αφορα στην κλιση αλλα και τη σημασια της λεξης ''μυς''...καποια διευκρινιση?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ὁ μῦς σήμαινε τὸ ποντίκι, τὸ ζῶο, στὴν πάροδο τῶν ἐτῶν πῆρε τὴν ἔννοια τοῦ μυός, τοῦ σώματος, ποὺ λέμε τώρα ἐμεῖς ποντίκι π.χ. στὸ μπράτσο. Ἡ κλίση εἶναι ἡ ἀναγραφόμενη καὶ εἶναι συχνότατο λάθος ἀπὸ πολλούς καὶ θέλει μία προσοχή.

      Διαγραφή
    2. respect.gr http://katadromeis.blogspot.com/ lockust vs Paschalis Kamora lpth.gr med.uoa.gr http://hellenicglotta.blogspot.com/2010/12/blog-post_3723.html

      Διαγραφή
  5. Τα διαλυτικά (ϊ) έχουν χρησιμότητα όταν τα δύο φωνήεντα θα μπορούσαν να αποτελέσουν δίφθογγο. Το "υι" ή το "ωι" δεν είναι δίφθογγοι ούτε θα μπορούσε κανείς να τα προφέρει παρά μόνο ως δύο διαφορετικά φωνήεντα. Ακόμη κι αν παλαιότεροι χρησιμοποιούσαν διαλυτικά νομίζω εμείς μπορούμε να τα καταργήσουμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το «υι» φυσικά και είναι δίφθογγος. Και στα νέα ελληνικά (που δεν τα λέμε διφθόγγους αλλά δίψηφα φωνήεντα), είναι σπάνιο αλλά υπάρχει: υιοθεσία, καθεστηκυία τάξη κλπ. προφέρονται με ένα «ι» όπως αν είχαν ει ή οι. Στα αρχαία υπάρχουν πολύ περισσότερα παραδείγματα: η μυία (=μύγα), η μητρυιά (σήμερα έχει απλοποιηθεί), όλες οι θηλυκές μτχ. ενεργ. παρακειμένου (λελυκυία κ.τ.ό.), ο υιός (σήμερα γιος, αλλά σε θρησκευτικά ή όποια άλλα συμφραζόμενα πούμε την αρχαία λέξη την προφέρουμε φυσικά δισύλλαβη, υι-ός) και αρκετά ακόμη.
      Από κει και πέρα, «τω ιχθύι» δε θέλει διαλυτικά γιατί το αν είναι ή δεν είναι δίφθογγος το ξεκαθαρίζει ο τόνος, ενώ «τω μυΐ» θέλει επειδή δεν το ξεκαθαρίζει ο τόνος.
      Το ότι οι αρχαίοι δε χρησιμοποιούσαν διαλυτικά είναι τελείως άσχετο με τη συζήτηση.

      Διαγραφή
    2. Τα νεα ελληνικα που μαθαίναμε εμείς (γενιά του 50-60) διαφέρουν απ τα σημερινά: τα δίψηφα φωνήεντα τα δίδασκαν τοτε ως "διφθόγγους" ενω τα δίψηφα σύμφωνα, "συμπλέγματα". Νομίζω ότι τα σημερινά ειναι λεξιλογικώς ακριβέστερα.

      Διαγραφή
  6. Στην αιτιατικη του πληθυντικου περισπαται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Το ρήμα καταργώ, πως κάνει στον Αόριστο? Κατήργησα ή κατάργησα;
    Αν δείτε το μήνυμα απαντήστε μου. Σας ευχαριστώ πολύ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Μήπως η αιτιατική πληθυντικού δεν κάνει ιχθύς αλλά ιχθείς;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Μελίνα, εαν το πεις στην καθαρεύουσα θα βαλεις την αύξηση (χρονική,δηλ.μετατροπή αρχικού φωνήεντος) μετά την πρόθεση"κατά"+ήργησα (α'αόρ.του "αργώ")= κατ+ήργησα. Στη δημοτική όμως οι χρονικές αυξήσεις καταργήθηκαν (άρα, "κατάργησα", όπως λέει ο λαός...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Άραγε υπάρχουν και τα τρία γένει του ονόματος Μυς?
    Και βέβαι α υπάρχουν....!
    Ο Μυς
    Η Μυία
    Το Μυόνι από εδώ με αναγραμματισμό εχουμε το γυναικείο αιδοίο Μ..νι = Μυς που κρατάει την είσοδο κλειστή για λόγους υγιείας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. no14me.blogspot.com ΣΥναμφοτερων vs Πασχαλη Καμορα Π. Συδειρωπουλος https://www.youtube.com/watch?v=lMEQz2Z_laQ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. https://www.kryeministria.al/ Topet E-Babos aka Paschalis Kamora nytimes.com en.uoa.gr κειδαφως Πασχαλης Καμορα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. hellenicglotta.blogspot.com Nημερτης Πασχαλης Παλιγκωα 1926 metrposport.gr

    ΑπάντησηΔιαγραφή